Kętrzyn, malownicze miasto na Mazurach, kryje w sobie prawdziwy architektoniczny klejnot – Cerkiew pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Ta niezwykła świątynia, będąca świadectwem burzliwej historii regionu, przyciąga nie tylko wiernych, ale i miłośników sztuki sakralnej. Jej unikalna architektura i bogate wnętrze sprawiają, że jest to miejsce, którego nie można pominąć podczas wizyty w tym urokliwym mazurskim miasteczku.
Historia cerkwi
Początki cerkwi sięgają lat 30. XX wieku, kiedy to wzniesiono ją jako kaplicę ewangelicką. Jednak prawdziwa historia tego miejsca jako świątyni prawosławnej rozpoczęła się w 1949 roku. To właśnie wtedy, w wyniku powojennych przemian i ruchów ludności, do Kętrzyna przybyli pierwsi wierni prawosławni. Budynek został zaadaptowany na potrzeby liturgii prawosławnej, stając się centrum duchowym dla nowo przybyłej społeczności.
Warto wspomnieć, że pierwsze nabożeństwa prawosławne w okolicy odbywały się w prywatnym domu w miejscowości Pudwągi. Dopiero starania ks. Anatola Bondara, dojeżdżającego z Giżycka, doprowadziły do pozyskania obecnego budynku cerkwi w Kętrzynie. Proces adaptacji nie był łatwy – świątynia była wówczas kompletnie zdewastowana i wymagała gruntownego remontu.
Architektura i wnętrze
Cerkiew pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny zachwyca swoją prostotą i elegancją. Budynek, wzniesiony w uproszczonym stylu nawiązującym do neogotyku, jest jednoprzestrzenny, otynkowany i kryty dachówką. Uwagę przyciąga charakterystyczny schodkowy fronton oraz skromna, ale gustowna dekoracja elewacji w postaci lizen. Wąskie, prostokątne okna dodają bryle lekkości i smukłości.
Wnętrze cerkwi to prawdziwa uczta dla oczu. Centralnym elementem jest ikonostas pochodzący z początku XX wieku, sprowadzony z południowego Podlasia. Jego bogata ornamentyka i piękne ikony tworzą niezwykłą atmosferę sacrum. Jednak to, co naprawdę wyróżnia tę świątynię, to polichromia wykonana przez Jerzego Nowosielskiego – jednego z najwybitniejszych polskich malarzy współczesnych i ikonografów.
Freski Jerzego Nowosielskiego
Malowidła Nowosielskiego to prawdziwy skarb kętrzyńskiej cerkwi. Wykonane w 1954 roku, łączą w sobie tradycyjną ikonografię z nowoczesnym podejściem do formy i koloru. Geometryczne uproszczenia postaci, charakterystyczna dla artysty paleta barw i mistyczne ujęcie tematów religijnych tworzą unikalne dzieło sztuki sakralnej. To właśnie te freski sprawiają, że cerkiew w Kętrzynie jest jedną z zaledwie dwóch świątyń prawosławnych w Polsce, których ściany zdobią polichromie tego wybitnego artysty.
Otoczenie cerkwi
Przestrzeń wokół cerkwi również zasługuje na uwagę. Przed świątynią stoi krzyż upamiętniający 65-lecie powstania wspólnoty prawosławnej w Kętrzynie. Obok niego znajduje się kamienny obelisk poświęcony długoletniemu proboszczowi parafii, ks. Witalisowi Czyżewskiemu, który zmarł w 2013 roku. Te elementy tworzą swoistą przestrzeń pamięci, łączącą historię miejsca z jego teraźniejszością.
Nowszym dodatkiem do kompleksu jest wolnostojąca dzwonnica parawanowa, zbudowana w 2017 roku. Na jej konstrukcji zawieszono trzy dzwony, których dźwięk rozchodzi się po okolicy, wzywając wiernych na nabożeństwa i przypominając o obecności prawosławnej wspólnoty w tym mazurskim mieście.
Znaczenie dla społeczności
Cerkiew pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny to nie tylko zabytek i dzieło sztuki – to przede wszystkim żywe centrum duchowe dla prawosławnych mieszkańców Kętrzyna i okolic. Od momentu swojego powstania świątynia pełniła rolę integrującą dla społeczności, która znalazła się na tych terenach w wyniku powojennych przesiedleń. Dziś jest nie tylko miejscem modlitwy, ale również ważnym punktem na mapie kulturalnej miasta, przyciągającym turystów i miłośników sztuki z całej Polski.
Informacje dla odwiedzających: – Cerkiew jest otwarta dla zwiedzających codziennie w godzinach 9:00-17:00 – Wstęp jest bezpłatny, ale mile widziane są dobrowolne datki na utrzymanie świątyni – Podczas nabożeństw zwiedzanie może być ograniczone – Dojazd: cerkiew znajduje się przy ul. Bolesława Limanowskiego 9 w Kętrzynie, około 10 minut spacerem od centrum miasta – Parking dla samochodów dostępny jest w pobliżu świątyni – Zaleca się zachowanie ciszy i odpowiedniego stroju podczas wizyty
Podsumowanie
Cerkiew pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kętrzynie to miejsce, w którym historia splata się ze sztuką, tworząc niezwykłą przestrzeń duchową i kulturową. Jej neogotyckia bryła skrywa prawdziwe skarby sztuki sakralnej, z freskami Jerzego Nowosielskiego na czele. Odwiedzając to miejsce, można nie tylko podziwiać piękno architektury i malarstwa, ale także zanurzyć się w atmosferze spokoju i kontemplacji. To świątynia, która opowiada historię powojennych losów Warmii i Mazur, jednocześnie będąc żywym świadectwem trwałości wiary i kultury. Bez wątpienia jest to jedna z tych perełek, które czynią podróże po Polsce tak fascynującymi i pełnymi niespodzianek.