Zamek w Barcianach to jedna z najbardziej intrygujących i tajemniczych budowli na Mazurach. Położony w niewielkiej wsi Barciany, około 20 kilometrów na północ od Kętrzyna, stanowi doskonały przykład średniowiecznej architektury krzyżackiej. Choć obecnie nie jest udostępniony do zwiedzania, jego monumentalna sylwetka i bogata historia przyciągają miłośników zabytków z całej Polski. Zamek, otoczony bagnami rzeki Liwny, od wieków pełnił funkcję obronną i administracyjną, a dziś pozostaje świadectwem potęgi Zakonu Krzyżackiego.
Historia Zamku w Barcianach
Początki budowli
Historia zamku sięga XIV wieku, kiedy to na miejscu dawnego grodu pruskiego Bartów Krzyżacy rozpoczęli budowę murowanej warowni. Prace nad zamkiem rozpoczęto w 1377 roku z inicjatywy wielkiego mistrza Winricha von Kniprode i zakończono w 1390 roku. Początkowo planowano stworzyć budowlę konwentualną z czterema skrzydłami otaczającymi dziedziniec, jednak ostatecznie powstała twierdza z dwoma skrzydłami oraz murem od strony południowej i wschodniej.
Funkcje i zmiany na przestrzeni wieków
Zamek pełnił funkcję siedziby prokuratora zakonnego oraz ważnego punktu obronnego przeciwko najazdom litewskim. W XV wieku został częściowo zniszczony podczas wojny trzynastoletniej, ale szybko go odbudowano. Po sekularyzacji Zakonu Krzyżackiego w XVI wieku obiekt stał się siedzibą starostów książęcych, a później majątkiem rolnym. W XIX wieku przeszedł w ręce prywatne, a po II wojnie światowej był wykorzystywany przez Państwowe Gospodarstwo Rolne (PGR).
Stan obecny
Do dziś zachowały się mury obwodowe zamku, gotyckie skrzydło wschodnie z bramą wjazdową, główne mury skrzydła północnego oraz narożna baszta cylindryczna. Wnętrza zamku były częściowo modernizowane po 1990 roku, jednak prace te nigdy nie zostały ukończone. Obecnie zamek jest własnością prywatną i nie jest udostępniony do zwiedzania.
Architektura Zamku
Układ i konstrukcja
Zamek został zbudowany na planie prostokąta o wymiarach 58 × 55 metrów. Ściany wykonano z czerwonej cegły osadzonej na kamiennym cokole. Dach dwuspadowy opiera się na gotyckich szczytach zdobionych blendami w układzie piramidalnym. Dziedziniec wewnętrzny otaczały pierwotnie drewniane krużganki, które łączyły się z gankami straży na murach obronnych.
Elementy obronne
Zamek był otoczony fosą oraz bagnami rzeki Liwny, co dodatkowo wzmacniało jego funkcje obronne. Na terenie warowni znajdowała się także studnia oraz baszty – jedna cylindryczna i druga czworoboczna, choć ta ostatnia nigdy nie została ukończona.
Tajemnice Zamku
Jak wiele średniowiecznych twierdz, Zamek w Barcianach skrywa swoje mroczne sekrety. Według historyków w jednej z piwnic pod północną basztą znajdowała się sala kaźni z uchwytami wmurowanymi w ściany. Istnieją również legendy o podziemnym tunelu łączącym zamek z kościołem we wsi Barciany.
Informacje praktyczne
Zamek znajduje się we wsi Barciany, około 20 km na północ od Kętrzyna. Dojazd możliwy jest samochodem – budowla usytuowana jest przy drodze wylotowej na Kętrzyn. Najbliższe stacje kolejowe znajdują się w Kętrzynie i Korszach (ok. 20 km). Obiekt jest własnością prywatną i nie jest udostępniony do zwiedzania wewnątrz.
Podsumowanie
Zamek w Barcianach to miejsce pełne historii i tajemnic, które mimo upływu wieków zachowało swój średniowieczny charakter. Chociaż obecnie nie można zwiedzać jego wnętrz, monumentalna bryła zamku oraz malownicze otoczenie sprawiają, że warto zatrzymać się tutaj choćby na chwilę podczas podróży po Mazurach. To wyjątkowy przykład krzyżackiej architektury militarnej, który przypomina o burzliwej historii tych ziem.